Με τον Ν. 3898/2010 (ΦΕΚ τ.Α΄ αρ. φ. 211/16-12-2010) θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά η Διαμεσολάβηση στις διαφορές ιδιωτικού δικαίου. Η διαμεσολάβηση εμφανίζεται ως αναγκαία στην ελληνική έννομη τάξη, με τον μεγάλο φόρτο εργασιών των Δικαστηρίων, τη συχνή κατάχρηση δικονομικών δυνατοτήτων από τους διαδίκους, τις ελλείψεις και τις δυσλειτουργίες στην υλικοτεχνική υποδομή και το υψηλό κόστος προσφυγής στην Δικαιοσύνη.
Με τον ως άνω νόμο αντιμετωπίζονται όλα τα βασικά ζητήματα της διαμεσολάβησης και προσδιορίζεται ο ρόλος του διαμεσολαβητή. Λίαν προσφάτως, με τον Ν. 4254/2014 (ΦΕΚ τ.Α’ αρ. φ. 85/7-4-2014) τροποποιήθηκε η διάταξη πού ήθελε τον διαμεσολαβητή να έχει την δικηγορική ιδιότητα, έτσι πλέον διαμεσολαβητής μπορεί να γίνει πτυχιούχος ΑΕΙ, αφού λάβει την απαραίτητη εκπαίδευση και πετύχει στις εξετάσεις πιστοποίησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Ν.3898/2010, μετά την πρόσφατη τροποποίηση.
Επισημαίνεται ότι μέχρι την ανωτέρω τροποποίηση, διαμεσολαβητή μη δικηγόρο, μπορούσε κανείς να συναντήσει μόνο σε διασυνοριακή διαφορά.
Η διαμεσολάβηση, ως θεσμός συνδέεται με ορισμένα πλεονεκτήματα, τα οποία η πολιτική δίκη δεν μπορεί να εγγυηθεί στον ίδιο βαθμό. Εξελίσσεται χωρίς δημοσιότητα, κάτι που διασφαλίζει τυχόν εμπιστευτικές πληροφορίες των μερών, είναι οικονομική και ταχεία και έχει το πλεονέκτημα της ελαστικότητας της διαδικασίας, διότι τα μέρη ελεύθερα αποφασίζουν με ποιο τρόπο θα επιλύσουν την διαφορά τους. Τα μέρη δηλαδή έχουν τον έλεγχο της υπόθεσής τους και τα ίδια αυτά μέρη καταλήγουν σε συμφωνία που υπογράφεται από κοινού. Αντίθετα στην δικαστική αντιδικία τον έλεγχο και την τελική κρίση έχει ο Δικαστής. Στο σημείο αυτό τονίζεται η σημασία των διαπραγματευτικών ικανοτήτων των δικηγόρων των μερών, οι οποίοι υποχρεωτικώς παρίστανται στην διαδικασία της διαμεσολάβησης. Τόσο ο διαμεσολαβητής, όσο και οι δικηγόροι αποδεικνύουν τις διαπραγματευτικές ικανότητές τους σ’ αυτήν την δυναμική διαδικασία με την 1) επίτευξη αμοιβαίως αποδεκτής συμφωνίας 2) αποκάλυψη των αληθών συμφερόντων που κρύβονται πίσω από τις διατυπωμένες αρχικές θέσεις 3) ικανοποίηση όσο των δυνατόν περισσότερων συμφερόντων όλων των μερών 4) διατήρηση της σχέσης στο μέλλον στις περιπτώσεις μακροχρόνιων συνεργασιών.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις θετικές προεκτάσεις της διαμεσολάβησης, προτείνει – σε επόμενο στάδιο – την ρύθμιση χρεών των υπερχρεωμένων νοικοκυριών μέσω διαμεσολάβησης.
Η διάδοση της ιδέας της επίλυσης των διαφορών μέσω διαμεσολάβησης και εξωδικαστικής διαπραγμάτευσης γενικώς, θα έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην εμπέδωση της ιδέας της επικοινωνίας μάλλον παρά της αντιδικίας, στοιχείο απαραίτητο για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης.
